Telif hakkı, kişi ya da kişilerin oluşturduğu bir düşünceyi, fikri, bilimsel çalışma sonucu elde ettiği verileri, bir buluşu veya sanat eserinin kopyalanmasını engellemek için hukuksal boyutta sağlanan haklardır. Sanat eseri ve ortaya çıkartılan fikir üzerindeki haklar, eserlerin üretilmesi ile başlar. Telif hakkı ile korunur. Telif hakkı simgesi © sembolü ile gösterilir. Açılımı Copyright demektir. Markanın tescilli olduğunu ifade eden sembol ise ® sembolüdür. ™ “Trade Mark” demektir ve “Ticari Marka” anlamına gelir.
© sembolünü yapmak için Alt tuşuna basılı tutun ve klavyenin sağ tarafındaki sayı tuşlarından 184 tuşlarına basın. Telif hakkı kaç yıl süreyle korunur, özellikleri ve ihlalleri için yazımızın devamına göz atabilirsiniz.
Telif Hakkı İhlali ve Cezası
Yönetmenin uyarladığı bir film ya da klip, sanatçının bestelediği eser, şairin yazdığı şiir, şirketlerin geliştirdiği yazılımlar hiçbir şekilde sahibinin izni olmadan kullanılamaz. Çünkü üzerinde telif hakkı sembolü olsun ve ya olmasın orijinal her türlü eser ve fikir doğuştan telif haklarına sahiptir. Bir film müzik ya da herhangi bir sanat eseri, sahibi tarafından dağıtımına müsaade edilen firmalardan ücreti ödenerek kullanılmalıdır. Aksi durumda telif hakkı ihlali oluşur. Buda suç işlenmesi demektir. Aşağıda kanun ile ilgili alıntılar paylaşılmıştır.
Eser Sahibinin İzni Olmadan Eserin Umuma Arzedilmesi ve Yayımlanması Suçu
Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı hak sahibi kişilerin yazılı izni olmaksızın işleyen, temsil eden, çoğaltan, değiştiren, dağıtan, her türlü işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma ileten, yayımlayan ya da hukuka aykırı olarak işlenen veya çoğaltılan eserleri satışa arz eden, satan, kiralamak veya ödünç vermek suretiyle ya da sair şekilde yayan, ticarî amaçla satın alan, ithal veya ihraç eden, kişisel kullanım amacı dışında elinde bulunduran ya da depolayan kişi hakkında 1 yıldan 5 yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmolunur (5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu md. 71/1).
Başkasına Ait Esere Kendi Eseri Olarak ‘Ad Koyma’ Suçu
Başkasına ait esere, kendi eseri olarak ad koyan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır. Bu fiilin dağıtmak veya yayımlamak suretiyle işlenmesi hâlinde, hapis cezasının üst sınırı beş yıl olup, adlî para cezasına hükmolunamaz (5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu md. 71/2).
Kaynak Göstermeme veya Yanıltıcı, Yetersiz Kaynak Gösterme Suçu
Herhangi bir eserden alıntı yapıldığında kaynak gösterilmesi zorunludur. Alıntı yapıldığında, alıntının yapıldığı eser ve eserin sahibi mutlaka gösterilmesi gerekir (FSEK md. 35). Bir eserden aynen alıntı yapılmasına rağmen, asıl esere atıf yapılmaması, yani alıntı yapılan kısmın fikri mülkiyetinin sahiplenilmesi, yanlış , yetersiz veya yanıltıcı kaynak gösterilmesi suçtur. Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi 6 aydan 2 yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır (5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu md. 71/3).
Bir eserle ilgili olarak yetersiz, yanlış veya aldatıcı mahiyette kaynak gösteren kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır (FSEK md. 71/5).
Alenileşmemiş Bir Eserin Muhtevası Hakkında Kamuoyuna Açıklamada Bulunma Suçu
Bir eserin kamuoyuna açıklanması, sadece eser sahibi veya hak sahibi olan kişilerin tasarrufundadır. Bu nedenle hak sahipleri açıklamadığı müddetçe, eserin içeriği hakkında açıklamalarda bulunmak suçtur. Hak sahibi kişilerin izni olmaksızın, alenileşmemiş bir eserin muhtevası hakkında kamuya açıklamada bulunan kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır (5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu md. 71/4)
Tanınmış Bir Kimsenin Adını Kullanarak Eser Çoğaltma, Dağıtma ve Yayımlama Suçu
Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı, tanınmış bir başkasının adını kullanarak çoğaltan, dağıtan, yayan veya yayımlayan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır (5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu md. 71/6).
Bilgisayar Programlarına Dair Fikri Mülkiyet Suçlar
Bir bilgisayar programının hukuka aykırı olarak çoğaltılmasının önüne geçmek amacıyla oluşturulmuş ilave programları etkisiz kılmaya yönelik program veya teknik donanımları üreten, satışa arz eden, satan veya kişisel kullanım amacı dışında elinde bulunduran kişi 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır ( 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu md. 72).
Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemelerinin Görevine Giren Suçlarda Etkin Pişmanlık Ceza İndirimi
Etkin pişmanlık, kişinin işlediği suçtan pişman olması, suç teşkil eden fiilin meydana getirdiği olumsuzlukları gidermesi halinde uygulanır. Hukuka aykırı olarak üretilmiş, işlenmiş, çoğaltılmış, dağıtılmış veya yayımlanmış bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı satışa arz eden, satan veya satın alan kişi, kovuşturma evresinden önce bunları kimden temin ettiğini bildirerek yakalanmalarını sağladığı takdirde, hakkında verilecek cezadan indirim yapılabileceği gibi ceza vermekten de vazgeçilebilir ( 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu md. 71 – son).
Telif Hakkı İhlali Yapmadan Eser Nasıl Kullanılır?
Bir eserin telif hakkına sahip olabilir. Fakat bu eserin kullanılamaz olduğu anlamına gelmez. Eseri kullanmak için yapılmanız gerekenler şunlardır;
- Eserin sahibi bilinmeli.
- Kullanılacak eser sahibinin izin verdiği şekliyle kullanılmalı.
- Eseri kullanmak için bir şekilde ile eserin sahibine ulaşılmalı ve izni alınmalı.
- Eser kullanıldığında mutlaka sahibine atıf yapılmalı. Eğer gerekli ise eserin kullanımı için ücreti ödenmeli.
Atıf Yapmak
Atıf yapmak, eserin tamamını veya eserin bir bölümünü kullanırken eser sahibini ve eserin yer aldığı ortamı bildirmektir. Kullanılan eser bir film sahnesi ise yönetmenin adı, film ismi, sahnede yer alan oyuncular senarist gibi kişilerin isimleri belirtilmelidir.
Sosyal medya platformları olan instagram, youtube, tiktok gibi alanlarda da kullanılan fotoğraf veya videonun üreticisi olan sahibini belirtmek, atıf yapmak gerekir.
Telif Hakkı Fiyatları
T.C Kültür ve Turizm Bakanlığının resmi sitesine girdiğimizde, Telif Hakları Genel Müdürlüğü Kayıt-Tescil Başvuru Ücreti olarak, telif hakkı fiyatlarından şu şekilde bahsediyor.
İşlem Ücreti olarak : 294,31 TL
Kayıt tescil işlemine dair ödemeler;
Başvurunun tamamlanmasından sonra adına belge düzenlenecek kişi T.C. Kimlik Numarası (Gerçek Kişiler)/Vergi Kimlik Numarası (Kamu Kurumu, Şirket, Dernek, Vakıf, Sendika vb.) ile Ziraat Bankası, Vakıf Bank, Ziraat Katılım Bankası, Vakıf Katılım Bankası, Emlak Katılım Bankası, Halk Bankası, İnternet bankacılığı, ATM veya gişeler veya Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı muhasebe müdürlükleri ve mal müdürlükleri vasıtasıyla gerçekleştirebilir.
Ziraat Bankası üzerinden yapılacak olan ödeme İşlemi: Ödemeler -> Vergiler Seçeneği ve Resmi Kurumlar Seçeneği -> Muhasebat Ödemeleri Seçeneği kısmından seçilen şubenin vergi no veya T.C. kimlik numarasına göre sorgulayıp ödeme gerçekleştirilebilir.
Vakıfbank üzerinden yapılacak olan ödeme İşlemi: Ödemeler -> Kurum Ödemeleri Seçeneği-> E-Devlet Ödemeleri seçeneği kısmından seçtiğiniz şubenin vergi no veya T.C. kimlik numarasına göre sorgulayıp ödeme gerçekleştirilebilir. Telif hakkı fiyatları, kayıt tescil yaptırılacak olan esere ve ya yıla göre değişkenlik gösterebilir. Yukarıdaki yazı, sizleri biraz olsun bilgilendirmek için yazılmıştır. En doğru fiyat ve bilgilendirmeyi T.C Kültür ve Turizm Bakanlığının, Telif Hakları Genel Müdürlüğü sayfasından görebilirsiniz.
Telif Hakkı Kaç Yıl Süre İle Korunur
Telif hakkı koruma süresi, eseri oluşturan sahibi hayatta kaldığı sürece ve yaşamını yitirdiği andan itibaren 70 yıldır. Eğer eserin sahibi tüzel bir kişi ise, aleniyet tarihinden itibaren 70 yıldır. Eser sahibinin ölümünden sonra alenileştiyse, eserin koruma süresi ölüm tarihinden sonra 70 yıl olarak devam eder. Eser alenileşmediğinde koruma süresi başlamaz. Telif hakkı süresi bitince, eser sahibinin hakları biter. Koruma süresi biten eserler, izin almadan kullanılabilir.
Telif Hakkı Kontrol Etme
Telif hakkı kimi zaman, bir çok sosyal medya kanallarını kullanan kullanıcılar için sıkıntılı bir durumdur. Youtube, instagram, Tiktok platformlarında telif hakları karşımıza çıkabilir. Video içeriklerinden gidecek olursak; bunun kontrolü için izlenen videonun açıklama kısmını okumak gerekir. Açıklama kısmında her zaman telif hakkı ile ilgili bir bilgilendirme yapılmaz. Eğer varsa “diğer” butonuna tıklanarak tekrardan bir inceleme yapılır .Video açıklamasında telif hakkı sembolü kullanılmamış olunabilir. Net bilgi kimi zaman izlenilen videonun içindedir. Bunun için telif hakkı kontrol etme işleminde dikkatli olmak gerekir.
İsim Telif Hakkı Alma – Marka Tescili
Birçok yeni şirket kurmak isteyen kişiler veya büyük şirket sahipleri, kendi isim telif haklarına, logolarına, isim patentlerine sahip olmak istemektedir. Bunun hukukta teknik anlamı marka tescili demektir. Marka tescil sembolü “®” ile gösterilir. ™ “Trade Mark” sözcüğünün baş harfleridir ve “Ticari Marka” anlamına gelir.
İsim Hakkı Nedir?
İsim hakkı yukarıda ki yazıda belirttiğimiz gibi teknik anlamda bir marka tescilidir. Markaları ilgilendiren hükümler ise 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunmaktadır. Marka ve marka tesciline konu olabilecek hususlar Kanun’da şu şekilde tanımlanmıştır:
BİRİNCİ KİTAP
Marka
BİRİNCİ KISIM
Marka Hakkı ve Kapsamı
Marka olabilecek işaretler
Madde 4- (1) Marka, bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işaretten oluşabilir.
İsim Hakkı Tesciline Konu Olabilecek Maddeler
İsim hakkı tesciline çok fazla sayıda örnek bulunur. Aşağıda sıralanan örnekler en çok rastlanılan isim tesciline, marka tesciline örnek olabilecek tescillerdir.
- Şirket isim ve unvanının tescili
- Domain ismi / internet sitesi alan adı tescili
- Şirke ve işletme adından bağımsız olarak kullanılan bir sözcük veya sözcük grubu
- İşletmelerin isim veya unvanının tescili
- Sözcük ve logo tescili
- Kişinin kendine ait adı soyadı
- Ürünün ile malın ayırt edilmesini sağlayan isimlerin tescili
